Συναισθηματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της άμβλωσης στον πατέρα

της Μαρίας Δημητριάδου

Τα ψυχολογικά προβλήματα που παρουσιάζει ο πατέρας στην περίπτωση της άμβλωσης είναι κάτι γνωστό, αν και όχι πολυσυζητημένο. Αυτό κατά κύριο λόγο οφείλεται στο ότι οι άντρες δεν εξωτερικεύουν εύκολα τα αρνητικά συναισθήματα που οφείλονται σε τραυματικά περιστατικά, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι υποφέρουν λιγότερο από τις γυναίκες.

Μια ιδέα για τη συνήθη αντιμετώπιση του θέματος από το αντρικό φύλο μας δίνει η επιστολή νεαρού μαθητή, που δημοσιεύθηκε ανώνυμη στη μαθητική εφημερίδα «Schooligans» (τεύχος 3, Φεβρουάριος 2005). «Έχεις νιώσει ποτέ σου πατέρας; Εγώ είμαι 15 χρονών κι έχω νιώσει. Δεν έχω μιλήσει σε κανέναν γι' αυτό. Πάνε 4 μήνες τώρα που τα έχω με ένα κορίτσι. Έχουμε κάνει αρκετές φορές σεξ. Μια μέρα που ήμουν σπίτι της, αφού ήθελε κι αυτή, το κάναμε χωρίς προφυλακτικό. Ο μ...ας τι το ήθελα; Ολοκλήρωσα μέσα της και τώρα έχω μπλέξει με τους γιατρούς, με την οικογένειά της. Χ..ε μέσα! Από εκείνη τη στιγμή και μετά κατάλαβα πως ακόμα δεν είμαι αρκετά υπεύθυνος για τις πράξεις μου. Πραγματικά μόλις έμαθα πως πρέπει να κάνει έκτρωση, μου έφυγε η μαγκιά! Βρισκόμουν σε απόγνωση, χωρίς να ξέρουν οι γονείς μου τίποτα, αλλά κατάφερα να το αντιμετωπίσω μόνος μου. Πολύ μεγάλη εντύπωση μου έκανε όμως η συμπεριφορά της κοπέλας. Με είπε ανώριμο, επειδή έκλαψα μπροστά στον πατέρα της όταν μιλούσαμε».

Μεγάλη δημοσιότητα γνώρισε πρόσφατα (20/5/04) η περίπτωση ανήλικου ζευγαριού στη Βρετανία. Η 14χρονη μαθήτρια Melissa Smith έμεινε έγκυος κι αποφάσισε να κάνει χημική άμβλωση, χωρίς οι γονείς τη να το γνωρίζουν. Όταν πήρε το πρώτο από τα δύο χάπια που απαιτούνται για τη χημική έκτρωση, μετάνιωσε, όμως οι γιατροί την πληροφόρησαν ότι ήταν πια αργά για να σωθεί το μωρό. Η μητέρα του, επίσης 14χρονου, πατέρα του μωρού, δήλωσε ότι εκείνος ήθελε το μωρό και ήταν σοκαρισμένος από την άμβλωση.

Σε κάποιες περιπτώσεις που γνωρίζουμε μέσω του «Κέντρου Φροντίδας Μητέρας και Παιδιού», ο πατέρας υποφέρει κι αισθάνεται αδικημένος και δυστυχής, καθώς η σύντροφός του θέλει να διακόψει τη ζωή του παιδιού που εκείνος επιθυμεί να προστατέψει. Σε κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις, όταν η γυναίκα προχωρά σε άμβλωση, ο άντρας αισθάνεται προδομένος από τη σύντροφό του με συνέπεια η σχέση να διαλύεται.

Σε άλλες περιπτώσεις, που αποτελούν την πλειοψηφία, ο πατέρας είναι αυτός που επιμένει ότι η εγκυμοσύνη πρέπει να καταλήξει σε άμβλωση. Αυτό όμως δεν εγγυάται ότι δεν θα παρουσιάσουν προβλήματα αργότερα: Ο ταλαντούχος αθλητής του μπάσκετ Michael "Chico" Goff,1 που κατέφυγε σ' έναν πάστορα της περιοχής του για συμβουλευτική, περιγράφει την περίπτωσή του ως εξής: «Κανείς απ' τους δυο μας δεν ήθελε να κάνει τότε παιδί. Ένιωθα ο δυνατότερος από τους δύο, έτσι έκανα αυτό που θεωρούσα ότι ήταν το πιο υπεύθυνο πράγμα, που μπορούσα να κάνω: την πήγα στην κλινική κι έκανε άμβλωση». Το επόμενο φθινόπωρο όμως, ο νεαρός παρουσίασε απρόβλεπτες αντιδράσεις: «Έμπαινα σ' ένα μανάβικο κι άκουγα ένα μωρό να κλαίει, κι αυτό με στοίχειωνε».

Ο Michael επέλεξε να ζητήσει ψυχολογική βοήθεια και στη συνέχεια μετάνιωσε για την άμβλωση. Υπάρχουν όμως πολλοί που δεν ζητούν ποτέ ψυχολογική βοήθεια, γιατί θεωρούν ότι ο άντρας πρέπει να τα αντιμετωπίζει όλα μόνος του.

Άλλοι ζητούν ψυχολογική βοήθεια, ακόμα κι αν συνεχίζουν να θεωρούν ότι καλώς έπραξαν και επέμειναν στη διακοπή της εγκυμοσύνης. Στις περιπτώσεις που η άμβλωση οδηγεί στην αποξένωση της γυναίκας από τον σύντροφό της και στην επιδείνωση ή τη διακοπή της σχέσης, τα ψυχολογικά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν νωρίτερα και να αναφέρονται και στη σύντροφο, την οποία ο πατέρας μπορεί ακόμα και να κατηγορήσει, είτε επειδή δεν αντιστάθηκε αρκετά στην πίεσή του για άμβλωση, είτε επειδή μετά την άμβλωση στράφηκε εναντίον του ενώ την απόφαση την είχαν πάρει μαζί.

Μερικές φορές τα αρνητικά συναισθήματα εστιάζονται κυρίως στον κίνδυνο, που ίσως διατρέχει η υγεία της μητέρας. Ο Α. Κ. αναπολεί: «Την πρώτη φορά που έγινε αυτό (άμβλωση) κι εγώ και η κοπέλα ήμασταν ανήλικοι. Καθόμουν και σκεφτόμουν ότι αυτή θα πεθάνει πάνω στην επέμβαση κι εγώ μετά θ' αυτοκτονήσω». Άλλες φορές όμως οι ψυχολογικές επιπτώσεις εμφανίζονται μετά την επέμβαση και δεν έχουν άμεση σχέση με τη γυναίκα, αλλά με μόνο το παιδί. «Ο πατέρας ψάχνει συνήθως να αναπληρώσει το χαμένο παιδί» παρατηρεί ο ψυχίατρος π. Στυλιανός Καρπαθίου.2

Σε κάποιες περιπτώσεις που ο πατέρας δεν έχει παρουσιάσει εμφανή ψυχολογικά προβλήματα μετά από άμβλωση, συνεχίζει ωστόσο μετά από χρόνια να θυμάται με δυσαρέσκεια και λύπη το γεγονός. Ο Α. Β. ο οποίος παντρεύτηκε τη σύντροφο με την οποία είχε κάνει άμβλωση και στη συνέχεια έφεραν στον κόσμο δυο παιδιά, λέει χαρακτηριστικά: «Σκέφτομαι ότι αν είχαμε κρατήσει αυτό το παιδί, θα ήταν σήμερα δεκαπέντε χρονών. Το λέω και στη γυναίκα μου... Για σκέψου, της λέω, αν το είχαμε κρατήσει... Ήμουν αντίθετος με την άμβλωση τότε, αλλά το έβλεπα πιο χαλαρά. Από τότε που κάναμε παιδιά, με πειράζει περισσότερο γιατί σκέφτομαι ότι κι εκείνο ήταν ένα τέτοιο παιδάκι... Με στενοχωρεί το ότι δεν θα το δούμε ποτέ».

Ο Κ., 35 χρόνων σήμερα, περιγράφει τη δική του εμπειρία ως εξής: «Όταν η κοπέλα μου ήταν έγκυος ήμουν πολύ ανήσυχος. Έβαζα το αυτί μου στην κοιλιά της κι άκουγα ένα ρυθμικό χτύπο, που προφανώς ήταν η καρδιά του μωρού... Αισθανόμουν άσχημα αλλά πίστευα ότι δεν είχαμε άλλη επιλογή, κι εκείνη το ίδιο πίστευε. Αργότερα η σχέση διαλύθηκε. Αρκετά χρόνια μετά ξαναείδα την κοπέλα. Είχε στο μεταξύ παντρευτεί και είχε μαζί της τα δυο παιδιά της. Αρχικά χάρηκα που την είδα, αλλά η θέα των παιδιών μ' έκανε να νιώσω άσχημα χωρίς να καταλάβω αμέσως γιατί. Ρώτησα το ένα τ' όνομά του, κι αυτό δεν μου απαντούσε. Εκείνη τα πήρε κι έφυγε, γιατί κάπου έπρεπε να πάνε, κι εγώ σκεφτόμουν ακόμα με δυσαρέσκεια το γεγονός... Κατέληξα στο ότι τα παιδιά μ' ενόχλησαν, γιατί με την κοπέλα είχα κι εγώ ένα παιδί, και το ρίξαμε».

Μια αφοπλιστική εξομολόγηση για την οδύνη που μπορεί να νιώσει ο πατέρας μετά από μια άμβλωση, μας δίνει το παρακάτω ποίημα του Daniel Brooks, με τίτλο «Ποτέ»:

«Όσο περισσότερο ξοδεύω τη ζωή μου
τόσο περισσότερα δάκρυα γεύομαι
τόσα πράγματα αντιμετωπίζω
αλλά ποτέ εσένα.....

Εγωιστής είμαι, αλήθεια
γεμάτος λαγνεία και απληστία
τα συναισθήματα τρέχουν βαθιά
τη νύχτα έρπουν αθόρυβα
και σχηματίζουν δαίμονες
που μιλούν και ζητούν
να χλευάσουν και να στοιχειώσουν
με αναλαμπές ενός μέλλοντος

που δεν θέλω ποτέ να υπάρξει

Πάντα μέσα μου
και μια λάμψη του φόβου μέσα μου

Ο πόνος - αυτοτραυματίζομαι
γιατί είμαι εθισμένος στην αμαρτία
ο τρόπος της ζωής μου έφερε θάνατο
η πρώτη ανάσα αρπάχτηκε
αφημένη στο σκοτάδι
μέχρις ότου σχίστηκε
μια καρδιά κομματιασμένη
που δεν πρόκειται να γεννηθεί ποτέ
δεν με συγχωρούν ποτέ
με αφήνουν να ζω και να θρηνώ
και μετά τον θάνατο το ίδιο κάνουν
ανάθεμα που έπαιζα σαν παιχνίδι τη ζωή
έφυγες χωρίς όνομα
έμεινα με πολλή ντροπή
παίρνω όλο το φταίξιμο
όπως θα έπαιρνα όλη τη δόξα

Ούτε ένα άγγιγμα ποτέ
αλλά μου λείπεις τόσο πολύ
είπα "σ' αγαπώ"
είναι δύσκολο να το πιστέψεις
μόνο τον εαυτό μου κοροϊδεύω
συνελήφθης νύχτα
ποτέ δεν έφτασες να δεις το φως
ποτέ δεν σε κράτησαν σφιχτά
πέθανες μέσα στο φόβο

Ποτέ δεν έφθασες να δεις τον κόσμο
ποτέ δεν κατάφερες να γίνεις το μωρό μου
το αγοράκι μου, το κοριτσάκι μου

Αφιερωμένο στο αγέννητο παιδί μου
που ποτέ δεν έφτασε να χαμογελάσει
και ποτέ δεν έφτασε να νιώσει αγάπη
ας είναι ο Θεός ο γονιός που εγώ δεν έγινα ποτέ
και δεν θα γίνω ποτέ
ας είσαι για πάντα ευτυχισμένο

Αγάπησε τον άνθρωπο που ποτέ δεν έγινε ο μπαμπάς σου».3

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1 Από το άρθρο «Taboo Grief: Men and Abortion» της Elaine Minamide. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Focus on the Family το 1999.

2 Συνέντευξη στη Μαρία Δημητριάδου, στα πλαίσια της εκπομπής «Τα παιδιά που δεν βλέπουμε», 89,5 FM, 1998.

3 Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό του Συλλόγου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού "Μερικά Παιδιά σε Χρειάζονται" τευχ. 10, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2006.